10 Ιούλ Αρθρικός χόνδρος και ηλικία
Αρθρικός χόνδρος ή υαλοειδής
Οι αρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος, είναι κατασκευασμένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα μηχανικά φορτία που δέχονται κατά τη διάρκεια της ζωής, χωρίς να υποστούν βλάβη. Οι αρθρικές επιφάνειες των σκελετικών στοιχείων καλύπτονται συνήθως από ένα στρώμα υαλοειδούς χόνδρου. Οι οστικές επιφάνειες δεν έρχονται υπό φυσιολογικές συνθήκες σε άμεση επαφή μεταξύ τους. Κατά συνέπεια, στην φυσιολογική ακτινολογική εικόνα μιας τέτοιας άρθρωσης παρατηρείται ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των αρθρούμενων οστών, επειδή ο χόνδρινος ιστός είναι περισσότερο διαφανής στις ακτίνες Χ από ότι ο οστίτης ιστός.
Ο αρθρικός χόνδρος είναι ένας λείος λευκός ελαστικός ιστός, ο οποίος περιβάλλει τα οστικά άκρα κάθε διάρθρωσης, είναι συμπιεστός και εύκαμπτος, όμως παρουσιάζει αντίσταση στην πίεση και στην κάμψη και είναι αρκετά μαλακός για να κοπεί. Ο χόνδρος που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες των οστών είναι υαλοειδής και το ινώδες στοιχείο του είναι κολλαγόνο το οποίο είναι τύπου ΙΙ. Όταν ο υαλοειδής χόνδρος υποστεί βλάβη, αντικαθίσταται από τον ινώδη, ο οποίος είναι λιγότερο ανθεκτικός και το κολλαγόνο του είναι τύπου ΙΙΙ.
Διατροφή αρθρικού χόνδρου
Για την διατήρηση της μεταβολικής ικανότητας και των βιομηχανικών και βιοχημικών ιδιοτήτων του αρθρικού χόνδρου απαιτείται η κατάλληλη διατροφή. Σε υγιή άτομα ο χόνδρος τρέφεται από το αρθρικό υγρό, το οποίο λόγω του ότι κινείται ελεύθερα συμβάλλει στη λίπανση της άρθρωσης και στη θρέψη των κυττάρων μέσω της διάχυσης που δέχεται από τις φορτίσεις.
Η διατροφή του αρθρικού χόνδρου γίνεται με δύο τρόπους
- σε νεαρά άτομα, από το υποχόνδριο οστό, μέχρι το τέλος της σκελετικής ωρίμανσης.
- από τα αγγεία του αρθρικού θύλακα και κυρίως από την αρθρική μεμβράνη, η οποία εκκρίνει και απορροφά το αρθρικό υγρό που εκκρίνεται από αυτή.
Μεταβολές του χόνδρου με την πάροδο της ηλικίας
Η απουσία αρκετών αιμοφόρων αγγείων προδιαθέτει σε εκφυλιστικές καταστάσεις μέσα στο χόνδρο. Επειδή το περιεχόμενο του ύδατος και της θειικής χονδροϊτίνης μειώνονται με την ηλικία, η αντίσταση του αρθρικού χόνδρου στις τάσεις ελαττώνεται. Η ασβεστοποίηση του υαλοειδούς χόνδρου συμβαίνει από πολύ νωρίς κατά τη διάρκεια της ζωής.
Υπάρχουν ισχυροί δεσμοί μεταξύ των διάφορων μορίων του αρθρικού χόνδρου. Όταν αυτοί αποδιοργανώνονται, ο χόνδρος αρχίζει να εκφυλίζεται. Αυτή η εκφύλιση φυσιολογικά παρατηρείται με την πάροδο της ηλικίας, αλλά είναι πιο έντονη και γρήγορη στην οστεοαρθρίτιδα.
Οι μηχανικές ιδιότητες του αρθρικού χόνδρου εξαρτώνται από την κίνηση της άρθρωσης. Η ακινητοποίηση, που παρατηρείται σε μεγαλύτερο βαθμό στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, έχει ως συνέπεια, την απώλεια των μηχανικών ιδιοτήτων του χόνδρου, άρα και την απώλεια των πρωτεογλυκανών, την καταστροφή των χονδροκυττάρων, ινιδισμό και απελευθέρωση ιστολυτικών ενζύμων από τα κατεστραμμένα χονδροκύτταρα.
Μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες του αρθρικού χόνδρου είναι η κατανομή των συμπιεστικών φορτίων σε μεγαλύτερη επιφάνεια και η προστασία των οστικών επιφανειών. Εάν ο χόνδρος χάσει την ακεραιότητα του, τότε τα φορτία αυτά μεταφέρονται στο υποχόνδριο οστό, με αποτέλεσμα την εστιακή απορρόφηση των δοκίδων, την δημιουργία κύστεων και την σκλήρυνση της περιοχής που δέχεται τα μεγαλύτερα φορτία.
Βέβαια, ο αρθρικός χόνδρος ‘’γερνάει’’, προκαλώντας μείωση των χονδροκυττάρων, μείωση της συγκέντρωσης των πρωτεογλυκανών και κατ’ επέκταση απώλεια της ελαστικότητας και της αντοχής του.
Αρχικά, οι αλλοιώσεις του χόνδρου και του υποχόνδριου οστού, εντοπίζονται στο τμήμα της άρθρωσης, που δέχεται τα μεγαλύτερα φορτία. Με την πάροδο του χρόνου ο χόνδρος χάνει την φυσιολογική λεία, στιλπνή επιφάνεια του και η τριβή μεταξύ των άκρων των αρθρούμενων οστών αυξάνεται. Έτσι, γίνεται πιο μαλακός και ινιδοποιείται.
Με την προοδευτική καταστροφή του χόνδρου, αποκαλύπτεται τελικά το υποχόνδριο οστό και στα σημεία αυτά αναπτύσσονται περιοχές ινώδους χόνδρου. Περιφερειακά της άρθρωσης αναπτύσσονται οστικές προεξοχές καλυμμένες από λεπτό γαλαζωπό χόνδρο, τα οστεόφυτα, τα οποία προέρχονται από υπερπλασία του χόνδρου και από οστεοποίηση στα χείλη της αρθρικής επιφάνειας. Κάτω από τον κατεστραμμένο χόνδρο, το οστό είναι πυκνό και σκληρό.
Κλινικά χαρακτηριστικά
Αν και η απώλεια αρκετά μεγάλου τμήματος χόνδρου μπορεί να είναι ασυμπτωματική, γιατί ο χόνδρος δεν παρουσιάζει αγγείωση και νεύρωση, συνήθως εμφανίζονται τα εξής χαρακτηριστικά:
- Πόνος
- Δυσκαμψία
- Οίδημα
- Ερυθρότητα και αύξηση της θερμοκρασίας
- Απώλεια αρθρικού διαστήματος ακτινολογικά
- Μυϊκή ατροφία
- Αστάθεια της άρθρωσης
- Μειωμένη λειτουργική ικανότητα
Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση
Οι βασικοί στόχοι της φυσικοθεραπείας είναι:
- Η διατήρηση του εύρους τροχιάς της άρθρωσης και της μυϊκής ισχύος
- η προστασία της άρθρωσης από την υπερφόρτιση
- η μείωση του πόνου και της φλεγμονής
- η τροποποίηση των καθημερινών δραστηριοτήτων του ατόμου